Maretak: Parasiet of niet?

De mistletoe, of maretak, is een plant die doordrenkt is met symboliek, mysterie en romantiek. Vooral tijdens de feestdagen speelt deze plant een prominente rol, vaak opgehangen als decoratie en verbonden met een eeuwenoude traditie: een kus onder de mistletoe. Eerder schreven we al een blog over deze traditie
In deze blog vertellen we meer over de plant zelf en wat hem verder zo bijzonder maakt.

Vogellijm

De maretak is Nederland niet zo goed bekend. Logisch, want hij komt, met uitzondering van Zuid-Limburg, in ons land maar nauwelijks voor. In het midden van Europa, zoals Frankrijk, de Himalaya en Zuidoost-Azië echter, groeit hij volop. De maretak geeft de voorkeur aan kalkrijke grond, hetgeen we in Nederland minder hebben.

Wie toch een maretak in de natuur wil zien groeien hoeft echter niet ver. Bij de Thijsse’s Hof in Bloemendaal is men erin geslaagd Twee vrouwelijke planten en een mannelijke plant te laten groeien op onder andere een meidoorn. Door met de hand te bestuiven, de natuur een handje te helpen, hopen ze dat de maretak op het Thijsse’s Hof stand zal houden.

Maretak wordt verspreid door vogels. De witte besjes van de vrouwelijke plant zijn een ware traktatie voor vogels zoals de lijster.
Wanneer zij de besjes, nadat ze zijn opgegeten weer uitpoepen, blijft er een kleverige substantie op de boom achter, waardoor het zaad goed blijft plakken en er vervolgens een nieuwe maretak uitgroeit. Geen wonder dat de plant de naam vogellijm meekrijgt.

De groeiwijze van de maretak is bijzonder. In de kleverige substantie gaat hij ‘wortelen’, zoals dat heet. De wortel groeit hierbij omhoog, daarna buigt hij naar de twijg. De tak groeit op deze manier als het ware om de wortel heen. Pas na een jaar begint de tak te groeien.
Het duurt vervolgens nog minstens vijf jaar voordat hij voor de eerste keer bloeit en nog eens minstens vijf jaar voordat hij geoogst kan worden.

Zelf een maretak kweken?

Het kweken van maretak is een uitdaging, maar zeker mogelijk met geduld en aandacht. Hier zijn enkele tips:

1. Verzamel rijpe bessen: Zorg ervoor dat de bessen afkomstig zijn van een gezonde plant.
2. Zaai op een geschikte boom: Kies een boom met zachte schors, zoals een appel- of lindenboom.
3. Plaats de zaden: Snijd een bes open en plaats het zaad op een tak, waarbij je het voorzichtig aandrukt.
4. Geduld: Het kan enkele jaren duren voordat de plant zichtbaar groeit.

Let op dat de plant niet te dominant wordt, want een zware besmetting kan schadelijk zijn voor de gastboom.

De Maretak een parasiet?

Of de maretak een parasiet is, daar zijn de meningen over verdeeld. Ja, hij groeit op de stam van een boom. Hij is veel te zien op een meidoorn, populier en linde. Maar zijn voorkeur gaat uit naar appel- en perenbomen. In de oksel van de takken vormt hij prachtige groenblijvende frisgroene bollen die ervoor zorgen dat de bomen, in met name de wintermaanden, een opvallende verschijning zijn.

De discussie over zijn parasitaire karakter is te verklaren, want eigenlijk is het een halfparasiet. Dat betekent dat hij geen wortels in de grond heeft, de plant water en voedingsstoffen uit de gastboom haalt, maar ook in staat is om zelf voedsel te produceren via fotosynthese. Op een gezonde boom kan de maretak dan ook met gemak decennia lang samenleven. Komen er echter veel maretakken aan de boom te hangen en neemt de vitaliteit van de gastboom af, dan kunnen de maretakken er uiteindelijk voor zorgen dat de boom het niet overleefd.

Kenmerken van de maretak:

• Bessen: Kleine witte bessen, die licht giftig zijn voor mensen maar een voedselbron vormen voor vogels.
• Bloemen: kleine eenvoudige bloemen met slechts 4 bloemblaadjes. Ze ruiken zoet, waarbij de geur het beste kan worden vergeleken met ananas. Bijen en vlinders zijn er dol op.
• Bloei: de bloeiperiode van maretak is in het najaar en de wintermaanden
• Bladeren: Groene, leerachtige bladeren die het hele jaar door zichtbaar zijn.
• Groei: Groeit vaak in kluwen, wat een opvallend gezicht is in kale winterbomen.

Geneeskrachtige werking:

De plant is rijk aan vitamine C, calcium, magnesium, kiezel en gifstoffen. Die gifstoffen zijn bijzonder. In de wintermaanden produceert de maretak andere gifstoffen dan in de zomermaanden. Beide gifstoffen worden gebruikt ter voorkoming en bij de bestrijding van kanker. De gifstoffen die de kanker bestrijden, zijn alleen schadelijk voor de kankercellen. Gezonde cellen worden niet aangetast door het gif.
Integendeel, het zorgt ervoor dat het immuunsysteem wordt gestimuleerd. Hierdoor kunnen tumorcellen beter worden aangepakt door het lichaam.

Zo kent de maretak nog een aantal uitzonderlijke geneeskrachtige werkingen.
Men heeft ontdekt dat de werking van deze plant samenhangt met de boom waar hij op groeit. Maretak afkomstig van een appelboom werkt bijvoorbeeld beter bij stofwisselingsklachten maretak afkomstig van dennen werken beter bij longklachten.

Symboliek en Tradities

De maretak krijgt diverse wonderen toebedeeld. De plant heeft dan ook een rijke geschiedenis in folklore en mythologie. Behalve dat de plant zeer geneeskrachtig is, heeft zijn mythische betekenis wellicht ook te maken de ritmische bewegingen van de bladeren die, zoals uit onderzoek blijkt, de bewegingen van de maan volgen.

• Keltische Druïden: Druïden beschouwden de maretak als een heilige plant, vaak gebruikt in rituelen. Het werd gezien als een symbool van bescherming en vruchtbaarheid.
• Noorse Mythologie: In de mythologie speelt de maretak een rol in het verhaal van Baldr, de god van licht en vreugde. De plant werd uiteindelijk een symbool van liefde en vergeving.
• Romeinse Tijd: De maretak werd geassocieerd met vrede. Vijanden die elkaar onder een maretak ontmoetten, moesten hun wapens neerleggen.

Nieuwsgierig naar meer bijzondere wetenswaardigheden over planten?
U vindt hier een overzicht van alle pittige planten